Integracja sensoryczna – co to jest i dlaczego jest ważna?

Integracja sensoryczna (SI) to proces, w którym mózg zbiera, przetwarza i interpretuje informacje płynące z różnych zmysłów: dotyku, słuchu, wzroku, węchu, propriocepcji (czucie głębokie) oraz zmysłu ruchu i równowagi. Dzięki temu możemy prawidłowo reagować na bodźce z otoczenia, uczyć się nowych zadań, koncentrować się i funkcjonować w codziennym życiu. Ale czym dokładnie jest integracja sensoryczna? Dlaczego jest tak ważna dla rozwoju dziecka?

Czym jest integracja sensoryczna?

Integracja sensoryczna to niezwykle ważny proces, który rozpoczyna się już w życiu płodowym i intensywnie rozwija w pierwszych latach życia dziecka. To właśnie dzięki niej mózg uczy się rozpoznawać, porządkować i wykorzystywać informacje dochodzące ze zmysłów. Na przykład, gdy dziecko dotyka zabawki, jego mózg odbiera sygnały z receptorów dotykowych, interpretuje je i decyduje, jak powinno zareagować. Podobnie dzieje się z dźwiękami, zapachami czy bodźcami wzrokowymi.

Proces ten jest niezbędny do osiągania umiejętności ważnych w danym okresie rozwoju dziecka w zakresie sensoryki, takich jak chwytanie przedmiotów, utrzymywanie równowagi czy reagowanie na dźwięki. Każde zaburzenie przetwarzania któregoś z bodźców może powodować opóźnienia w osiąganiu danych umiejętności. Prawidłowa integracja sensoryczna wpływa również na rozwój emocjonalny, społeczny i poznawczy dziecka. Dlatego tak ważne jest, aby w okresie niemowlęcym/wczesnodziecięcym obserwować, czy rozwój dziecka pod kątem przetwarzania zmysłów jest prawidłowy.

Zaburzenia integracji sensorycznej – czym są i jak je rozpoznać?

Niestety, nie u wszystkich dzieci proces integracji sensorycznej przebiega prawidłowo. Zaburzenia integracji sensorycznej występują, gdy układ nerwowy nieprawidłowo przetwarza informacje dochodzące ze zmysłów. Efektem może być nieadekwatna reakcja do nasilenia i rodzaju czynnika.  Zaburzenia sensoryczne mogą objawiać się na różne sposoby, w zależności od tego, które zmysły są dotknięte. Wyróżniamy m.in:

• zaburzenia różnicowania sensorycznego – trudności w rozpoznawaniu i interpretacji bodźców,
• zaburzenia modulacji sensorycznej – nadwrażliwość lub niedowrażliwość na bodźce, np. dotyk, dźwięki czy światło,
• zaburzenia ruchowe – trudności z koordynacją, równowagą czy planowaniem ruchu.

Objawy zaburzenia integracji sensorycznej mogą być różnorodne. Dziecko może mieć trudności w koncentracji, unikać pewnych aktywności (np. zabaw na placu zabaw) lub przeciwnie – poszukiwać intensywnych doznań sensorycznych. Może również doświadczać trudności w nauce nowych zadań, komunikacji czy nawiązywaniu relacji z rówieśnikami.

Jak rodzic może zaobserwować objawy zaburzenia integracji sensorycznej?

Nadwrażliwość i niedowrażliwość – dwa oblicza zaburzeń sensorycznych

Nadwrażliwość na bodźce sensoryczne objawia się nadmierną reakcją na dotyk, dźwięki, zapachy czy światło. Dziecko może unikać przytulania, zakrywać uszy przy głośnych dźwiękach lub odmawiać jedzenia niektórych potraw ze względu na ich zapach.

Z kolei niedowrażliwość to zmniejszona wrażliwość na bodźce. Dziecko może nie reagować na ból, poszukiwać intensywnych doznań (np. mocnego przytulania) lub mieć trudności z rozpoznawaniem sygnałów z własnego ciała, takich jak głód czy zmęczenie.

Dlaczego integracja sensoryczna jest ważna?

Prawidłowa integracja sensoryczna to podstawa rozwoju dziecka. Dzięki niej dziecko uczy się, w sposób najbardziej efektywny, poznawania świata oraz właściwych reakcji. Integracja sensoryczna wpływa na zdolność do nauki, koncentracji, nawiązywania relacji z innymi oraz radzenia sobie z emocjami. Gdy proces ten przebiega prawidłowo, dziecko jest w stanie efektywnie uczyć się nowych umiejętności, takich jak pisanie, czytanie czy jazda na rowerze.

Jednak gdy występują zaburzenia integracji sensorycznej, mogą pojawić się trudności w codziennym funkcjonowaniu. Dziecko może mieć problemy z koordynacją ruchową, trudności w koncentracji czy komunikacji. Może również doświadczać frustracji, lęku lub wycofania, co wpływa na jego rozwój emocjonalny i społeczny.

Terapia integracji sensorycznej (Terapia SI)– na czym polega?

Jeśli rodzic zauważy trudności dziecka w jakimkolwiek obszarze rozwoju, warto udać się na konsultację do Terapeuty Integracji Sensorycznej, który oceni prawidłowość przetwarzania bodźców przez dziecko. Terapia integracji sensorycznej (terapia SI) to zajęcia, które pomagają dzieciom w prawidłowym przetwarzaniu bodźców. Odbywa się ona najczęściej w specjalnie wyposażonej sali integracji sensorycznej, gdzie znajdują się różne sprzęty i pomoce terapeutyczne, takie jak huśtawki, trampoliny, równoważnie czy materiały o różnych fakturach.

Terapia SI opiera się na indywidualnym podejściu do każdego dziecka. Terapeuta dobiera ćwiczenia integracji sensorycznej, które stymulują zmysły i pomagają w rozwoju prawidłowych reakcji na bodźce. Przykłady takich ćwiczeń to:

• ćwiczenia stymulujące układ dotykowy – np. zabawy z masami plastycznymi, piaskiem kinetycznym czy różnymi fakturami,
• ćwiczenia wspomagające zmysł równowagi – np. huśtanie, skakanie na trampolinie czy chodzenie po równoważni,
• zabawy sensoryczne – np. sensoryczne tory przeszkód, zabawy z wodą, światłem czy dźwiękami.

Po wstępnej diagnozie terapia SI może być również prowadzona w domu, pod okiem terapeuty. Wówczas rodzice otrzymują wskazówki, jak wspierać rozwój integracji sensorycznej u swojego dziecka poprzez proste aktywności, takie jak masaże, zabawy z piłką czy ćwiczenia na równowagę. Jednak warto wybrać się do w pełni wyposażonej sali integracji sensorycznej.

Sala integracji sensorycznej – jak wygląda i jakie ma znaczenie?

Sala integracji sensorycznej to specjalnie zaprojektowane pomieszczenie, które ma na celu stymulację wszystkich zmysłów. Wyposażenie sali integracji sensorycznej obejmuje m.in.:

• huśtawki i hamaki, które stymulują zmysł ruchu i równowagi,
• materiały o różnych fakturach, które rozwijają zmysł dotyku,
• przyrządy do ćwiczeń propriocepcji, takie jak poduszki sensoryczne, wałki, maglownica,
• elementy stymulujące wzrok, słuch i węch, np. kolorowe światła, instrumenty muzyczne czy aromaterapia.

Taka sala jest nie tylko miejscem terapii, ale również przestrzenią, w której dziecko może swobodnie eksplorować świat zmysłów i uczyć się prawidłowych reakcji na bodźce.

Podsumowanie

Integracja sensoryczna to proces, który ma ogromny wpływ na rozwój dziecka. Gdy przebiega prawidłowo, dziecko jest w stanie efektywnie uczyć się, nawiązywać relacje i radzić sobie z emocjami. Jednak gdy występują zaburzenia integracji sensorycznej, mogą pojawić się trudności w codziennym funkcjonowaniu.

Terapia SI, prowadzona w specjalnie wyposażonej sali integracji sensorycznej, może pomóc dziecku w prawidłowym przetwarzaniu bodźców i rozwoju umiejętności sensorycznych. Ważne jest również, aby rodzice wspierali rozwój integracji sensorycznej w domu, poprzez zabawy sensoryczne i ćwiczenia stymulujące układ dotykowy, słuch czy zmysł równowagi.

Pamiętajmy, że każde dziecko jest inne, a rozwój integracji sensorycznej to proces, który wymaga czasu, cierpliwości i wsparcia. Dzięki odpowiedniej terapii i stymulacji sensorycznej możemy pomóc dziecku w osiągnięciu pełni jego potencjału.

Dowiedz się więcej o programie przedszkoli i żłobków KIDS&Co., w których prowadzone są m.in. zajęcia sensoryczne. Nasze placówki znajdują się w poniższych miejscowościach:

• przedszkola prywatne Warszawa i żłobki prywatne Warszawa
• przedszkola prywatne Wrocław i żłobki prywatne Wrocław
• przedszkole prywatne Gdańsk i żłobek prywatny Gdańsk
• przedszkola prywatne Łódź i żłobki prywatne Łódź
• przedszkola prywatne Kraków i żłobki prywatne Kraków
• przedszkole prywatne Katowice i żłobek prywatny Katowice
• przedszkola prywatne Poznań i żłobki prywatne Poznań
• przedszkole prywatne Suwałki i żłobek prywatny Suwałki
• przedszkole prywatne Ostrów Mazowiecka i żłobek prywatny Ostrów Mazowiecka