Jak ruch wpływa na mowę, skupienie i naukę dziecka?

Czy wiesz, że zanim Twoje dziecko zacznie mówić pełnymi zdaniami, liczyć czy czytać, musi się… dużo ruszać?

Aktywność ruchowa, a rozwój mózgu dziecka

Ruch dziecka to naturalna, różnorodna aktywność, która rozwija ciało, zmysły i przede wszystkim mózg dziecka. Aktywność fizyczna to prawdziwe paliwo dla rozwoju umysłowego i poznawczego.

Gdy dziecko się rusza – jego mózg pracuje na pełnych obrotach. Skakanie, turlanie, wspinanie się czy jazda na rowerze aktywizują obszary mózgu odpowiedzialne za:

• koordynację wzrokowo-ruchową, niezbędną do pisania i rysowania (ćwiczeń manualnych),
• planowanie i sekwencjonowanie ruchów (np. kolejność liter w słowie),
• orientację w przestrzeni, ważną przy czytaniu i matematyce,
• kontrolę emocji, która wspiera skupienie i koncentrację uwagi,
• słuch fonemowy, czyli umiejętność rozróżniania dźwięków i rozwój mowy.

Dzięki temu rozwój ruchowy wpływa bezpośrednio na funkcje poznawcze dziecka i jego zdolności językowe.

Rozwój mowy a rozwój motoryczny dziecka

Co ma aktywność ruchowa do rozwoju mowy? Może się wydawać, że ruch ręką i rozwój mowy to odrębne obszary, jednak są one ze sobą ściśle powiązane. Rozwój motoryczny dziecka i prawidłowy rozwój mowy idą często „ręka w rękę”. Zanim dziecko zacznie mówić, uczy się komunikować przez gesty, mimikę i ruch.

Badania pokazują, że dzieci z opóźnionym rozwojem motorycznym często mają także trudności z artykulacją i rozumieniem mowy. Dlatego wspieranie rozwoju ruchowego to także ważny element wspierania rozwoju poznawczego i intensywnego rozwoju mowy.

Umiejętności poznawcze a ruch dziecka

Ruch dziecka ma ogromny wpływ na rozwój jego umiejętności poznawczych i procesów myślowych. Dzięki aktywności ruchowej dziecko rozwija takie funkcje jak pamięć, uwaga, myślenie przestrzenne czy planowanie.

Stymulacja rozwoju ruchowego wspiera także rozwój motoryki małej (czytaj artykuł: „Problemy z motoryką małą – kiedy udać się do specjalisty?”) i motoryki dużej, co przekłada się na lepsze przygotowanie dziecka do nauki pisania i czytania. Zabawy rozwijające mózg, takie jak chodzenie po linii czy skakanie, aktywizują hipokamp – część mózgu kluczową dla zapamiętywania i uczenia się.

Dzięki temu dziecko szybciej przyswaja nowe informacje i lepiej radzi sobie z codziennymi wyzwaniami edukacyjnymi.

Zaburzenia koncentracji uwagi – jak ruch może pomóc?

Wiele dzieci boryka się z zaburzeniami koncentracji uwagi, które utrudniają naukę i codzienne funkcjonowanie. Często problem ten wynika z niedostatecznie rozwiniętej kontroli nad ciałem i napięciem mięśniowym.

Regularna aktywność ruchowa, zwłaszcza ćwiczenia równoważne i zabawy ruchowe, pomagają dziecku lepiej kontrolować swoje ciało i emocje, co przekłada się na dłuższy czas koncentracji uwagi.

W terapii neurologiczno-behawioralnej oraz u terapeuty integracji sensorycznej ruch stanowi fundament do pracy nad poprawą uwagi i eliminacją problemów z zaburzeniami koncentracji i nauki.

Skupienie uwagi i ruch dziecka – jak się to łączy?

Zauważyłeś, że gdy dziecko nie ma okazji się poruszać, zaczyna się wiercić, kręcić lub bujać? To nie brak dyscypliny, ale naturalny sposób mózgu dziecka na pobudzenie się i utrzymanie uwagi. Dzieci z niedostatecznie rozwiniętą kontrolą ruchową często mają problemy z zaburzeniami koncentracji uwagi i zaburzeniami mowy.

Dlatego odpowiednia stymulacja i rozwój fizyczny dziecka pomagają w rozwijaniu umiejętności koncentracji oraz rozwój umysłowy dziecka.

Aktywność fizyczna – co pomaga wspierać prawidłowy rozwój dziecka?

Możesz wspierać rozwój dziecka poprzez zachęcanie do różnorodnych form ruchu, które stymulują zarówno ciało, jak i umysł:

• ćwiczenia równoważne, takie jak stanie na jednej nodze czy chodzenie po linii,
• zabawy z ruchem naprzemiennym, np. pajacyki lub marsz z unoszeniem kolan,
• aktywności ogólnorozwojowe, takie jak bieganie, wspinanie, turlanie się.

Takie ćwiczenia motoryczne poprawiają sprawność ruchową dziecka, rozwijają motorykę małą i motorykę dużą, a także wpływają pozytywnie na rozwój umiejętności poznawczych i rozwój umiejętności językowych.

Przeczytaj artykuł: „Jak wspierać fizyczny rozwój dziecka? Znaczenie zabawy na świeżym powietrzu.”

Ruch to nauka – dlaczego warto wspierać rozwój ruchowy dziecka przed nauką?

Przed rozpoczęciem nauki, jak czytanie czy pisanie, dziecko powinno mieć okazję do ruchu. Aktywność fizyczna pomaga mu:

• szybciej zapamiętywać informacje,
• dłużej utrzymać skupienie uwagi,
• lepiej radzić sobie z emocjami,
• poprawiać zdolności w pisaniu, czytaniu i liczeniu.

Zamiast traktować ruch jako przerwę od nauki, traktuj go jako integralny element stymulacji rozwoju dziecka i rozwijania umiejętności poznawczych.

Co możesz zrobić jako rodzic, by wspierać rozwój ruchowy i rozwój mowy dziecka?

1. Motywuj dziecko do aktywności fizycznej w codziennych sytuacjach — np. skakanie przez kałuże, chodzenie po krawężniku.
2. Zachęcaj dziecko do krótkiej, około 10-minutowej aktywności ruchowej przed nauką, puzzlami czy zabawami manualnymi, jak rysowanie.
3. Unikaj poleceń typu „siedź spokojnie” – pozwól dziecku naturalnie się poruszać.
4. Zamień poprawianie postawy na zabawę równoważną lub ćwiczenia wzmacniające mięśnie — stabilna postawa to efekt pracy, a nie poleceń.
5. Bądź dobrym przykładem — dzieci najchętniej się ruszają, gdy widzą, że robią to rodzice.

Podsumowanie

Rozwój ruchowy wpływa na wiele aspektów rozwoju dziecka: od umiejętności motorycznych, przez rozwój poznawczy dziecka, aż po prawidłowy rozwój mowy i umiejętność koncentracji. Aktywność fizyczna to nie tylko sposób na zdrowie, ale także ważny element nauki i rozwoju umysłowego.

Dbając o odpowiednią stymulację ruchową, wspierasz rozwój dziecka na wielu płaszczyznach — od wczesnej interwencji terapeutycznej, przez integrację sensoryczną, po rozwój funkcji poznawczych i społecznych.

Pamiętaj: dziecko rozwija się najlepiej, gdy może się swobodnie ruszać — ruch to nauka!

Dowiedz się więcej o programie przedszkoli i żłobków KIDS&Co. Nasze placówki znajdują się w poniższych miejscowościach:

• przedszkola prywatne Warszawa i żłobki prywatne Warszawa
• przedszkola prywatne Wrocław i żłobki prywatne Wrocław
• przedszkole prywatne Gdańsk i żłobek prywatny Gdańsk
• przedszkola prywatne Łódź i żłobki prywatne Łódź
• przedszkola prywatne Kraków i żłobki prywatne Kraków
• przedszkole prywatne Katowice i żłobek prywatny Katowice
• przedszkola prywatne Poznań i żłobki prywatne Poznań
• przedszkole prywatne Suwałki i żłobek prywatny Suwałki
• przedszkole prywatne Ostrów Mazowiecka i żłobek prywatny Ostrów Mazowiecka
• a już od września również przedszkole prywatne Gdynia i żłobek prywatny Gdynia 

 

Bibliografia

• Klaus Libertus, Dominic A Violi, Sit to Talk: Relation between Motor Skills and Language Development in Infancy, www.pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4815289/
• Cristiana Varuzza, Barbara D’Aiello, Giulia Lazzaro, Fabio Quarin, Paola De Rose, Paola Bergonzini, Deny Menghini, Andrea Marini, Stefano Vicari, Gross, Fine and Visual-Motor Skills in Children with Language Disorder, Speech Sound Disorder and Their Combination, www.pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9856286/
• Daniela Mulé, Ilka Jeger, Jörg Dötsch, Florian Breido, Nina Ferrari, Christine Joisten, Correlation between Language Development and Motor Skills, Physical Activity, and Leisure Time Behaviour in Preschool-Aged Children, www.pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35327803/