Jak SKUTECZNIE zachęcić dziecko do czytania?

Skutecznie, czyli jak?

Czytanie nie powinno być nigdy karą. Niestety nadal zdarza się, że nią jest. Przykładowo gdy za złe zachowanie zabieramy dziecku tablet i nalegamy, aby w zamian zaczęło czytać. Jeżeli książki będą przedstawiane jako ta alternatywa spędzania wolnego czasu, którą proponujemy na skutek złego zachowania, to trudno aby kiedykolwiek czytanie stało się atrakcyjne dla dziecka. Istotne jest również odpowiednie dobranie wymagań do wieku i umiejętności dziecka.

Od czego zacząć?

Motywacja i chęć do czytania mogą być rozwijane tak naprawdę od wieku niemowlęcego poprzez praktykowanie wspólnego czytania z rodzicem. Specjaliści podkreślają, aby zawsze mieć książki pod ręką, najlepiej takie z przyciągającą uwagę okładką, pełną żywych kolorów i obrazków. A następnie pokazywać je dziecku już od pierwszych dni życia! Dzięki takiemu oswajaniu się z książką już od pierwszych miesięcy można zaszczepić w dziecku potrzebę nauki czytania — a to właśnie motywacja wewnętrzna odpowiada za to, że dzieci uczą się szybciej i skuteczniej!

Oto przykładowy przepis na wdrażanie czytania u dzieci od pierwszych dni życia:

1. Zapewnienie dziecku dostępu do kolorowych książek już od pierwszych dni życia.
2. Dobór tematyki lektury pod zainteresowania dziecka.
3. Codzienne czytanie dziecku przez około 20–30 minut.
4. Pokazywanie dziecku na czym polega czytanie poprzez uważne obserwowanie tekstu, wskazywanie palcem linijek czytanego fragmentu oraz odpowiednie modulowanie głosem, które pomoże dziecku rozpoznać znaczenie emocjonalne danej opowieści (warto w trakcie czytania nawiązywać do obrazków i wspólnie omawiać je z dzieckiem).
5. Wspólne omawianie przeczytanego fragmentu tekstu — sprawdzenie czy były słowa niezrozumiałe dla dziecka, czy słuchało uważnie oraz zrozumiało tekst.
6. Wybór fragmentu, które dziecko chce przeczytać wspólnie na głos razem z rodzicem (metoda czytania w parze omówiona szerzej poniżej).
7. Każdorazowo chwalenie dziecka za wykonane postępy i jego ogólną chęć czytania.

Czytanie w parze

Bardzo fajna metoda na naukę czytania dziecka w wieku przedszkolnym! Dziecko i rodzic wybierają fragment, który przeczytają razem na głos. Rodzic odczytuje głośno i spokojnie tekst, a razem z nim dziecko — czytają w tym samym momencie. Gdy dorosły zauważa, że dziecko zaczyna czytać płynnie, może stopniowo ściszać swój głos, aż do momentu, w którym dziecku napotka problem z czytanką — wówczas dorosły ponownie podnosi ton głosu i pomaga dziecku. Taki trening warto stosować codziennie około 10 minut.

Pochwały

Zgodnie z założeniami teorii behawioralnej, chwalenie dziecka jest niezwykle istotne. W przypadku stosowania jedynie kar, trudno uzyskać zamierzony efekt wychowawczy. Warto zatem po każdym, nawet krótkim czytaniu odpowiednio pochwalić dziecko. Pamiętając aby pochwała była: realna, szczera, niepodważalna, pozbawiona krytyki oraz ironii.

Jak można jeszcze zmotywować dzieci do czytania? Pomocna może się okazać technika pracy o nazwie Kids’ Skills! Na potrzeby ninijszego tekstu wyodrębniliśmy 9 z 15 kroków, które mogą pomóc nam sprawić, aby czytanie stało się jeszcze bardziej atrakcyjnym celem dziecka!

1. Burza mózgów. Weź kartkę papieru i napisz na środku imię dziecka. Wypiszcie razem lub narysujcie wszystkie umiejętności, które potrafi. Następnie zastanówcie się czego jeszcze mogłoby się nauczyć. Spróbuj pokierować rozmową tak, aby jedną z wymienionych umiejętności było właśnie płynne i samodzielne czytanie.
2. Określenie listy korzyści z umiejętności czytania. To bardzo ważny krok. Zachęcanie dziecka do czytania nie powinno kończyć się na przymusie, a bardziej na wewnętrznej motywacji, od której wzbudzenia jesteśmy właśnie my — dorośli. Nie wystarczy powiedzenie, że czytanie jest ważne czy nawet fajne. Warto poszukać z dzieckiem konkretnych dowodów na to, że umiejętność czytania niesie dla niego wiele korzyści. Przykładowo można zwrócić uwagę, że czytanie umożliwia chodzenie do kina na filmy z napisami, odczytywanie znaków czy nawet programu telewizyjnego, gdy chcemy sprawdzić jaka ciekawa bajka lub film będą emitowane.
3. Poszukiwanie nazwy na nabywaną czynność. Nie musimy nazywać czytania czytaniem. Być może dziecko zechce w inny sposób określić naukę tej czynności, np. „Stawanie się mugolem”. Tu kreatywność rodzica i dziecka jak najbardziej mile widziane!
4. Wybór magicznej istoty. Metoda Kids’ Skills zwraca szczególną uwagę na tworzenie skutecznej i długotrwałej motywacji dziecka. W związku z tym proponuje się, aby wybierać postać z bajki, filmu, książki lub gry, z którą dziecko mogłoby się utożsamiać i dodatkowo motywować do podjęcia wyzwania.
5. Stworzenie sieci wsparcia. Presja osiągnięć i szybkich efektów, nierzadko wywierana przez otoczenie na dziecko, potrafi wzbudzać w nim frustrację i lęk przed porażką. Dlatego tak ważne jest, aby zamiast grupy osób definiujących i egzekwujących konkretne wymagania, stworzyć sieć wsparcia składającą się z najbliższego otoczenia dziecka. Tutaj warto wziąć kartkę i wypisać lub narysować z dzieckiem osoby z pomocy, których chciałoby korzystać w trakcie uczenia się swojej umiejętności. Może być to rodzic, rodzeństwo, babcia, dziadek, nauczyciel — ważne, aby dziecko miało poczucie, że w procesie nauczania nie jest samo.
6. Zbudowanie pewności siebie u dziecka. To bardzo ważny krok. Niskie poczucie skuteczności, lęk przed porażką, niska samoocena czy też po prostu brak wiary w siebie nierzadko sprawiają, że dzieci nie potrafią stawiać sobie wyzwań, a co dopiero je realizować. Może pojawiać się nawet złość czy gniew w odpowiedzi na propozycję nauki nowych rzeczy. Nie zawsze musi ona wynikać z ich niechęci, a na przykład z poczucia niekompetencji, bezsilności wobec nowych wyzwań. Dlatego najbezpieczniejszą odpowiedzą na bierną postawę do nauki jest w pierwszej kolejności zmotywowanie dziecka i przypomnienie o wszystkich innych umiejętnościach i sukcesach, które dotychczas osiągnęło.
7. Definiowanie nabytej umiejętności czytania. Warto odpowiedzieć sobie razem z dzieckiem po czym poznamy, że nasza misja zakończyła się sukcesem — czyli co się musi wydarzyć, abyśmy wspólnie ocenili, że umiejętność czytania została nabyta. To może być na przykład ilość dni regularnego czytania, ukończenie danej książki lub każdy inny wyznacznik, który omówimy i ustalimy razem z dzieckiem. Definiowanie nabytej umiejętności ma na celu wyznaczyć swego rodzaju „metę” po której przekroczeniu możemy wyznaczać kolejne cele, a umiejętność chętnego czytania uznać za zdobytą!
8. Tworzenie przypomnień. Pamiętajmy, że czasami może pojawić się zwątpienie w sens nabywania danej czynności. Lub po prostu zmęczenie, znudzenie, frustracja. W takich chwilach z łatwością przychodzi nam zapominanie o wcześniej ustalonych celach i powodach, dla których chcieliśmy się ich podjąć. Wówczas warto wykorzystać wcześniej ustalony sygnał „przypomnienia” o celu i postaci czynności jakiej się uczymy. To może być sygnał dźwiękowy, wybrane hasło czy też gest — na przykład wskazanie na karteczkę z opisem dnia, w którym będziemy świętować sukces dziecka.
9. Świętowanie sukcesu! Ustal z dzieckiem jak będzie wyglądał dzień, w którym wspólnie uznacie, że umiejętność została nabyta. Najlepiej jeżeli będzie to wspólnie spędzony czas, np. kino, wycieczka do ZOO, a może pierwsze rodzinne kino domowe z filmem z napisami?