Woda: jak działa na organizm dziecka, co powoduje jej brak i jak nawodnienie wpływa na rozwój i pracę mózgu dziecka

Rola wody w organizmie wzrastającego dziecka

Woda, jest jednym z najważniejszych składników dla rozwijającego się organizmu dziecka i ma kluczowe znaczenie dla przeprowadzania prawidłowo większości reakcji w nim. U dzieci w wieku rozwojowym, warto pamiętać o jej szczególnej roli w takich procesach, jak:

• transport substancji odżywczych, takich jak witaminy, składniki mineralne, glukozy do poszczególnych komórek organizm, dzięki czemu dziecko otrzymuje składniki niezbędne do wzrastania i rozwoju;
• regulacja temperatury ciała – młodsze dzieci są bardziej podatne na jej zmiany, a odpowiednie nawodnienie pomaga w utrzymaniu odpowiedniej temperatury poprzez procesy termoregulacyjne;
• wsparcie procesów trawiennych – właściwe nawodnienie jest kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego i przeciwdziałania występowaniu zaparć u dzieci;
• woda w organizmie dziecka bieżę aktywny udział w transporcie tlenu;

Organizm nie ma zdolności magazynowania wody, dlatego ważne jest dostarczanie jej wraz z pożywieniem i płynami. Rekomendowana ilość wody jest zależna od wieku dziecka, stanu fizjologicznego, temperatury otoczenia czy rodzaju i ilości zaplanowanych i realizowanych aktywności fizycznych.

Dzieci w wieku 1-3 lat powinny otrzymywać 1250 ml płynów, źródłem których powinno być pożywienie oraz woda. Dzieci w wieku 4-6 lat powinny otrzymywać 1600 ml.

Pożywienie bogate w wodę, to przede wszystkim warzywa i owoce, min. arbuz (90%), ogórki zielone (96%), sałaty (90%), pomidory (90%), produkty będące źródłem wapnia takie jak jogurt naturalne, mleko.

Z dań obiadowych bogatym źródłem wody będą zupy warzywne, owocowe, a z dań uzupełniających koktajle warzywno– owocowe, naturalne soki, włączone jako część zbilansowanych posiłków.

Właściwym sposobem nawadniania organizmu jest regularne spożywanie wody pomiędzy posiłkami.

Jak rozpoznać niedobór wody w organizmie dziecka?

Odwodnienie następuje w sytuacji kiedy dziecko traci więcej wody niż jej przyjmuje. U dzieci może wystąpić z powodu niewystarczającej podaży wody z diety oraz niewystarczającej ilości przyjmowanych płynów (wody). Może również pojawić się podczas biegunek, infekcji czy wymiotów.

Objawy niedoboru wody w organizmie dziecka:

• suchości w ustach i gardle;
• zmniejszony apetyt – połączony z występującymi zaparciami;
• zmniejszona diureza (rzadkie oddawanie moczu);
• senność i zmęczenie oraz ból głowy, dziecko jest niespokojne;
• brak łez lub zmniejszona objętość w czasie płaczu;
• niski poziom koncentracji, podenerwowanie;
• szybszy puls i spłycony oddech;
• zapadnięte, „zmęczone” oczy;

Odwodnienie u małych dzieci wymaga wdrożenia postępowania medycznego, gdyż tempo odwodnienia jest szybsze niż u osób dorosłych. Szczególnie w przypadku ostrych biegunek niedobór wody może następować bardzo szybko.

Czy woda ma znaczenie dla rozwoju mózgu?

Mózg to nadzwyczajny instrument, który pozwala odbierać i przetwarzać docierające do niego bodźce. Waży niespełna 1,5 kg. Pomimo że masa mózgu średnio stanowi 2% masy ciała, wykorzystuje on aż 20% przechodzącego przez organizm tlenu, a zużycie przez niego energii jest dziesięć razy szybsze niż w przypadku pozostałych narządów.

W okresie intensywnego rozwoju dziecka zachodzą ogromne i dynamiczne zmiany w mózgu. Zdrowa, odpowiednio zbilansowana dieta jest istotnym czynnikiem w rozwoju dziecka.

Istotną rolę w nauce i rozwoju mózgu pełni również odpowiednie nawodnienie organizmu. Woda jest potrzebna do wypłukiwania toksyn, transportowania i rozpuszczania niezbędnych do życia enzymów i hormonów, neuroprzekaźników i substancji odżywczych.

Praktyczne metody na zwiększenie udziału wody w diecie dziecka

W myśl przysłowia „Czym skorupka za młodu nasiąknie…” zachęcam Państwa do nauki przyjmowania wody od najmłodszych lat. Poniżej przedstawiam kilka sprawdzonych sposobów na rodzinną naukę picia wody.

• Bądź przykładem, pij wodę. Dzieci lubią naśladować starszych – rodzeństwo, rodziców.
• Upewnij się, że wychodząc na spacer, plac zabaw macie ze sobą wodę do picia. Zadbaj by woda była w zasięgu rączki Twojego dziecka.
• Kolorowe, zakręcone słomki – zachęcające do zabawy – którą słomką szybciej napiję się wody.
• Naturalne aromatyzowanie wody poprzez samodzielne dodawanie przez dziecko kostek lodu z owocem, listków, listków zamrożonych w kostkach lodu.
• Baw się temperaturą wody: ciepła, letnia, zimna.
• Podczas zabaw, szczególnie zabaw sensorycznych wykorzystujcie wodę do zabawy.
• Wypracujcie rutynę– np. dziecko podaje przy posiłku dla każdego domownika szklankę, dzbanek z wodą, wodą z dodatkami.

Ważne! Nie podawaj swojemu dziecku wód smakowych, w których producent dodaje cukier lub inne substancje słodzące. Nadmiar słodkich wód w pożywieniu dziecka zniechęca je do picia wody bez smaku, a spożywane wraz ze słodką wodą dodatkowe wartości energetyczne mogą wpłynąć na rozwój nadwagi. Wraz z wiekiem edukuj dziecko w zakresie podejmowanych wyborów w sklepie, czytania etykiet, szukania produktów dobrych dla optymalizacji zdrowia dziecka i Waszej rodziny.

W sieci przedszkoli KIDS&Co. promowane jest regularne picie wody pomiędzy posiłkami. Dzieci mają nieograniczony dostęp do wody niskosodowej i niskozmineralizowanej.

Mgr Agnieszka Danielewicz
Dietetyk Eligo

---

Bibliografia

• Jarosz M. (2020) Normy żywienia dla populacji polskiej i ich zastosowanie. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego (PZH)
• Weker, H., & Więch, M. (2013). Woda w żywieniu najmłodszych dzieci–jej znaczenie i kryteria wyboru. Probl Hig Epidemiol, 94(4), 766-768.
• J. Pupka, „MÓZG DZIECKA  – NAUKA I EMOCJE”, FUNDACJA EDUKACYJNA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI, Łódź 2018,
• Program Aliant, profesjonalny kalkulator dietetyczny – licencja Eligo S.C.
• https://dietetycy.org.pl/woda-niezbedny-do-zycia-skladnik/[ data dostępu 28.09.2023]
• https://1000dni.pl/ciaza-i-porod/woda-najlepszy-napoj-od-poczatku-zycia [data dostępu 28.09.2023]
• https://szpinakrobibleee.pl/woda-w-zywieniu-dziecka/ [data dostępu 20.09.2023]