Czy za próchnicę w wieku dziecięcym odpowiadają tylko słodycze?

Próchnica zębów mlecznych i stałych u dzieci oraz młodzieży jest powszechnym problemem na całym świecie, a Polska, jak wynika z prowadzonych badań epidemiologicznych, należy do krajów o jej wysokiej zapadalności i intensywności.

Szczególnie niepokojący jest fakt, że choroba próchnicowa pojawia się już w najwcześniejszym okresie życia i dotyczy najmłodszych dzieci w wieku żłobkowym i przedszkolnym. W 2012-2015 według danych Ministerstwa Zdrowia co drugi trzylatek w Polsce miał próchnicę. Wśród 6-latków zepsute zęby miało nawet 85% dzieci. Rok 2022 wskazuje, iż już ponad 50 proc. dzieci w wieku 3 lat ma zęby dotknięte ubytkami próchnicowymi. Próchnica zębów jest najbardziej rozpowszechnią chorobą narządu żucia w tym wieku.

Czy jako rodzice możemy mieć wpływ na minimalizowanie występowania próchnicy u naszych dzieci?

Dom. Wczesne dzieciństwo, okres niemowlęcy i pierwsze posiłki to etap profilaktyki pierwotnej. Rodzice pierwsze wskazówki powinni uzyskać od pediatry w zakresie higieny jamy ustnej noworodka, diety dziecka (mleko mamy lub modyfikowane do 6 mc, bez konieczności oferowania dziecku pomiędzy karmieniami dodatkowych napojów), odpowiednie rozszerzanie diety po 17 tygodniu życia dziecka nie później niż 26 tygodniu jego życia.

Czynnikami niezbędnymi do zainicjowania procesu próchniczego są: bakterie próchnico-twórcze, obecność fermentujących węglowodanów, podatność tkanek zęba na tę chorobę oraz czas ich działania. Z tego powodu sposób odżywiania i higiena jamy ustnej są integralnymi czynnikami warunkującymi zdrowie jamy ustnej. Za próchnico-twórcze czynniki uważa się węglowodany, w szczególności sacharozę. Sacharoza jest dwucukrem, powszechnie znaną jako cukier (biały, trzcinowy, brązowy). Dzieci, które regularnie i często piją z butelki lub z kubków-niekapków płyny bogate w węglowodany proste (na przykład słodkie herbatki, soki, słodkie serki, słodkie jogurty, kaszki – tubki) mogą być bardziej narażone na próchnicę, w tym próchnicę kwitnącą (butelkową).  Produkty kleiste, lepkie zawierające cukier prosty łatwiej osadzają się na zębach, zapoczątkowując w ten sposób rozwój próchnicy. Im dłużej tego rodzaju pokarmy zalegają na zębach mlecznych, tym gorzej.

W diecie dzieci (dorosłych również) zależy nam na minimalizowaniu udziału produktów zawierających duże ilości sacharozy, w tym:

• ograniczenie cukru dodanego (podczas wytwarzania potraw),
• wyłączeniu z diety napojów słodzonych,
• uważne włączanie, jako część zbilansowanego posiłku, soków 100%,
• oraz ograniczenia przekąsek w ogóle a w szczególności zawierających duże ilości cukru.

Placówka – standardy żywienia

Jako rodzice dzieci uczęszczających do żłobka i przedszkola, powinniśmy mieć świadomość jakości oferowanego żywienia w placówce. W Polsce standardy te definiują m. im.: takie instytucje jak: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, Ministerstwo Zdrowia (Rozporządzenie Ministra Zdrowia 26 lipca 2016r), Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3. Do podstawowych wymagań związanych z wyżywieniem jest zapewnienie dzieciom wyżywienia zgodnego z Normami (Normy dla populacji Polski 2020 i ich zastosowanie) dla płci i wieku. To właśnie normy żywienia określają zawartość składników mineralnych (również tych niezbędnych do właściwej mineralizacji szkliwa), ilości białka, tłuszczów i węglowodanów.

5 kroków dla zdrowia zębów

1. „Myję ząbki, bo wiem dobrze o tym…”
2. Piję wodę pomiędzy posiłkami.
3. Jem regularne posiłki, włączam warzywa i owoce do moich posiłków – odważnie gryzę.
4. Z uśmiechem chodzę na kontrolę do stomatologa i wiem, że to jest profilaktyka.
5. Uczę się czytać etykiety produktów, by zmniejszać ilość cukry prostego w moich posiłkach.

---

Źródła pomocnicze do opracowania wpisu:

• Dane epidemiologiczne z programu Monitorowanie stanu zdrowia jamy ustnej populacji polskiej z lat 2012 i 2015
• https://www.termedia.pl/mz/Klopoty-z-prochnica-wsrod-dzieci,46212.html, za: Wielkopolska Izba Lekarska 3/2022
• Nowa Stomatologia 2015; 20(4): 142-148   DOI: 10.5604/14266911.1188965 Ewa Chorzewska, Urszula Wasilczuk, Grażyna Marczuk-Kolada, *Marta Obidzińska,  Elżbieta Łuczaj-Cepowicz, Anna Kuźmiuk Wpływ nawyków żywieniowych  i wykształcenia rodziców na intensywność próchnicy u dzieci w wieku przedszkolnym.