Dieta planetarna

Dieta planetarna, znana również jako dieta Planetary Health, to sposób odżywiania, który został zaproponowany w celu jednoczesnego promowania zdrowia i ochrony środowiska. Jej główne zasady zostały opracowane przez naukowców z EAT-Lancet Commission i opublikowane w raporcie w 2019 roku. Dieta planetarna jest odpowiedzią na rosnące wyzwania związane z globalnym ociepleniem, degradacją środowiska, utratą bioróżnorodności oraz wzrastającą liczbą chorób dietozależnych.

Czy założenia diety planetarnej wpisują się w wytyczne dotyczące żywienia małych dzieci i czy jej zastosowanie w żywieniu w żłobu i przedszkolu jest możliwe?

Kluczowe założenia diety planetarnej są związane z:

1. Redukcją spożycia mięsa i produktów odzwierzęcych.

Dieta planetarna zakłada znaczące ograniczenie spożycia mięsa, zwłaszcza czerwonego i przetworzonego, oraz innych produktów odzwierzęcych. Poza wysokim wskaźnikiem produkcji gazów cieplarnianych, dieta bogata w mięso i szczególnie jego przetwory (wędliny, kiełbasy, parówki) przyczynia się do namiaru spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych. Zamiast tego, promuje się spożywanie roślinnych źródeł białka, takich jak rośliny strączkowe, orzechy i nasiona.  W diecie dzieci warto zastosować metodę małych kroków, czyli stopniowe zwiększanie w daniach soczewicy, ciecierzycy na rzecz zmniejszania dodatku mięsa.

Oferować w ramach śniadań pasty warzywne, pasty z jaj od kur z wolnego wybiegu czy jako dodatek napoje roślinne. Pomimo wymagań zawartych w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 26 lipca 2016 r. możliwe jest takie ułożenie jadłospisu dekadowego, aby pokryć zapotrzebowanie na białko przy jednoczesnym nieprzekroczeniu norm na nasycone kwasy tłuszczowe.

2. Zwiększenie spożycia warzyw, owoców, orzechów i nasion.

W diecie planetarnej podstawę stanowią warzywa, owoce, orzechy i nasiona. Te produkty są bogate w niezbędne składniki odżywcze, witaminy i minerały, które są kluczowe dla zdrowia dzieci. Ich produkcja jest również mniej obciążająca dla środowiska w porównaniu do produkcji mięsa i innych produktów odzwierzęcych. Dlatego w każdym posiłku oferowanym w placówce powinno znaleźć się warzywo lub owoc – koncertując się na sezonowości i korzystając z lokalnych producentów.

3. Włączenie do diety pełnoziarnistych produktów zbożowych.

Produkty pełnoziarniste, takie jak pełnoziarnisty chleb i makaron, owsianka czy quinoa, są zalecane jako podstawowe źródło energii. Są one bogate w błonnik, witaminy z grupy B i składniki mineralne. W placówce, w ramach każdego posiłku zasadniczego (śniadanie, obiad), dzieci otrzymują różnorodne produkty z tej grupy. Szczególnie ważne jest zachowanie urozmaicenia i dążenie do zwiększonego udziału produktów z pełnego przemiału.

4. Ograniczenie spożycia cukru i przetworzonych produktów spożywczych.

Dieta planetarna kładzie nacisk na ograniczenie spożycia cukru i wysoko przetworzonych produktów spożywczych, które są bogate w tłuszcze nasycone, cukry i sól.

Spożywanie takich produktów przyczynia się do rozwoju otyłości, cukrzycy typu 2, chorób serca i innych problemów zdrowotnych.

Dlatego uczmy nasze dzieci od najmłodszych lat zasad:

• „Im krótsza droga z sadu do brzuszka, tym lepiej”,
• „Warzywa i owoce częściej gryziemy – nie pijemy”,
• Woda – najlepiej smakuje z moje butelki, kubka – niż kupiona w kolejnej plastikowej butelce”.

Cukier w posiłkach przygotowywanych w ramach żywienia zbiorowego jest ograniczony do bezwzględnego minimum, sól nie przekracza norm. W ramach promocji wody, dzieci powinny mieć nieograniczony dostęp do wody, a wychowawcy zachęcać do jej picia.

W kontekście środowiskowym dieta planetarna odgrywa kluczową rolę w redukcji wpływu produkcji żywności na środowisko.

Przemysł mięsny odpowiada za dużą część emisji gazów cieplarnianych, wylesianie oraz zużycie wody i ziemi. Zmniejszenie spożycia mięsa i produktów odzwierzęcych może znacząco obniżyć emisję gazów cieplarnianych, zmniejszyć presję na zasoby wodne i ziemię oraz ograniczyć degradację ekosystemów.

Wprowadzenie diety planetarnej wiąże się jednak z pewnymi wyzwaniami. Zmiana nawyków żywieniowych jest trudna i wymaga czasu oraz edukacji. Kluczowe jest, aby od najmłodszych lat uczyć dzieci o korzyściach zdrowotnych i środowiskowych płynących z diety planetarnej. Edukacja na temat zdrowego odżywiania i zrównoważonego rolnictwa powinna być częścią programów edukacyjnych od najmłodszych lat.