Rozwój motoryki małej u dziecka w wieku przedszkolnym

Czym jest motoryka mała?

Zacznijmy od definicji. Motoryka mała to umiejętność sprawnego funkcjonowania dłoni, nadgarstków i palców, z którą dziecko się nie rodzi, a nabywa poprzez naukę i ćwiczenia. Odbywa się to stopniowo poprzez różnego rodzaju aktywności takie jak: rysowanie, malowanie, ugniatanie, lepienie, nawlekanie czy wydzieranie. W jaki sposób rozwija się motoryka mała? Po czym rozpoznać niepokojące objawy ruchowe u dziecka? O tym i nie tylko w dzisiejszym tekście. Zapraszamy do dalszej lektury!

Dlaczego motoryka mała jest istotna dla rozwoju dziecka?

Badacze potwierdzają, że im lepiej rozwinięte są u dziecka precyzyjne ruchy ręki tym lepiej rozwinięty jest jego mózg, a im lepsze funkcjonowanie drobnej motoryki palców tym lepiej rozwinięta jest mowa.

Motoryka mała w okresie przedszkolnym

W okresie przedszkolnym można zauważyć u dzieci częściowo pozostałe jeszcze wykonywanie ruchów niekoniecznie dostosowanych do właściwości i przeznaczenia przedmiotów jak np. stukanie klockiem o podłogę po to, aby wywołać hałas. Natomiast w trakcie rozwoju ruchu dziecka można zauważyć coraz częściej pojawiające się świadome i celowe ruchy zgodne z przeznaczeniem i funkcją przedmiotu, np. wkładanie klocków do odpowiedniej dziury czy też zamykanie szuflady.  Ogólnie rozwój motoryki małej ma miejsce w wieku przedszkolnym jednak warto zwrócić uwagę na różnice pojawiające się w zależności od wieku dziecka. Przykładowo dziecko 5-letnie będzie wykonywało wszelkie czynności ręczne dużo lepiej niż dziecko 3-letnie. Wynika to między innymi z tego, że w okolicach piątego roku życia następuje okres nasilających się procesów kostnienia wielu punktów szkieletu, w tym nadgarstka co sprzyja ogólnemu rozwojowi siły i zręczności manualnej dziecka.

Po czym rozpoznać zaburzenia motoryki małej?

Zaburzenia motoryki małej można zauważyć już na wczesnym etapie rozwoju dziecka. Warto obserwować dziecko czy występują niekontrolowane ruchy rąk oraz z jaką gotowością i precyzją realizuje codziennie czynności samoobsługowe. Można zwrócić uwagę czy pojawiają się trudności z aktywności takimi jak: rysowanie, lepienie, wycinanie, majsterkowanie, samodzielne wiązanie butów czy zapinanie ubrań.

Od czego zacząć pracę nad motoryką małą?

Od całościowego rozwoju dziecka! Warto pamiętać, że zanim zaczniemy skupiać się na motoryce małej kluczowe jest, aby najpierw rozwijać motorykę dużą czyli związaną z ruchami całego ciała. Dziecko, które będzie miało trudność z motoryką dużą objawiającą się np. poprzez problem z utrzymaniem równowagi lub złapaniem piłki nie będzie potrafiło ładnie pisać lub rysować. Reasumując warto pamiętać, że dziecko rozwija się całościowo i należy wspierać zarówno rozwój motoryki dużej jak i małej.

Jak wspierać motorykę małą w domu?

Dobra informacja jest taka, że nad trudnościami w obszarze motoryki małej można pracować nie tylko na specjalistycznej terapii, ale przede wszystkim poprzez angażowanie dziecka w  codzienne aktywności podejmowane w domu. Warto wspomnieć, że na rozwój motoryki małej wpływają naturalne aktywności takie jak bieganie, wspinanie się, czołganie, jazda na rowerze, samodzielne wiązanie butów czy zapinanie guzików w kurtce. Cenne są również wszelkie zabawy polegające na budowaniu z klocków, lepieniu z różnego typu mas plastycznych, majsterkowaniu, wycinaniu a nawet zabawie na placu zabaw — np. budowaniu zamków z piasku! Reguła jest taka, że im więcej dziecko będzie miało doświadczeń manualnych, tym mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń motoryki małej.

A jeżeli dziecko niechętnie wykonuje prace domowe lub nieczęsto sięga po zabawy rozwijające pracę rąk warto tym bardziej go zachęcać. Idealną metodą są wszelkiego rodzaju zabawy paluszkowe czy też z cieczą!

Zabawy, o których warto wiedzieć!

• Pierwsza propozycja to zabawy paluszkowe. Pozwalają one na uaktywnienie palców poprzez między innymi zginanie, nawijanie, klaskanie. Pacynki można wykonać ze skrawków materiałów i wykorzystując dostępne wierszyki starać się ilustrować ich treść poprzez wykonywanie odpowiednich ruchów pacynką!
• Drugą metodą są zabawy z cieczą newtonowską. Wykonacie ją w prosty i szybki sposób w domu. Należy przygotować: miskę, mąkę ziemniaczaną (skrobię), wodę oraz barwnik spożywczy (opcjonalnie). Do miski nalewamy wody tak dużo, jak dużo cieczy chcemy uzyskać, następnie dosypujemy mąkę ziemniaczaną i dłońmi mieszamy składniki. Taką masą możemy bawić się w misce, próbując ułożyć różnorodne kształty — które, jak się okaże, bardzo szybko będą się rozpływały nam w dłoniach!
• Na koniec warto wybrać coś na wyciszenie. Idealnie sprawdzi się prosty masaż dłoni dziecka. Według badaczy takie dotykanie, głaskanie, a szczególnie masowanie dziecka obniża poziom hormonu stresu i jednocześnie wycisza malucha. Można delikatnie dotykać różne miejsca na dłoni i dodatkowo opowiadać co robimy lub mówić wierszyki — nauka podkreśla, że tworzymy w ten sposób skojarzenia słuchowo-słowno-dotykowe, a także pobudzamy pamięć słowną!

Jak widzicie, metod pracy, a w zasadzie zabaw jest wiele! Zachęcamy do eksplorowania wszystkich możliwości i wyboru wspólnie z dzieckiem ulubionej formy pracy!